2024. godina predstavlja značajan politički trenutak za Evropsku uniju i njenih 27 država članica.
U period od 6. do 9. juna 2024. godine, preko 370 miliona ljudi iz 27 država članica će glasati na evropskim izborima. Ovi izbori predstavljaju jedan od najvažnijih demokratskih događaja na globalnom nivou i jedini su multinacionalni izbori na svijetu.
Naš cilj je da prenesemo duh EU izbora u Crnu Goru i razgovaramo o njihovom potencijalnom uticaju na proces integracija, zato nam se pridružite u četvrtak, 6. juna, u Evropskoj kući, sa početkom u 19 h.
Političke grupe u Evropskom parlamentu
Poslanici Evropskog parlamenta dio su političkih grupa (koalicija) – nisu organizovani po nacionalnosti, već po političkoj pripadnosti. Trenutno postoji 7 političkih grupa u Evropskom parlamentu.
Za formiranje političke grupe potrebno je 23 poslanika, a najmanje jedna četvrtina država članica mora biti zastupljena unutar grupe. Evropski poslanici ne mogu pripadati više od jednoj političkoj grupi.
Neki članovi parlamenta ne pripadaju nijednoj političkoj grupi i poznati su kao nezavisni članovi.
Više informacija na: https://www.europarl.europa.eu/about-parliament/en/organisation-and-rules/organisation/political-groups
Evropska narodna partija (EPP)
Evropska narodna partija (EPP) je politička grupa desnog centra u Evropskom parlamentu, koja se fokusira na proevropsku integraciju, konzervativne ekonomske politike i socijalnu tržišnu ekonomiju. Zalaže se za snažnu, ujedinjenu Evropu sa robusnim unutrašnjim tržištem i održivim rastom. EPP naglašava važnost socijalne kohezije, ekološke održivosti i digitalnih inovacija. Njeni članovi uglavnom uključuju hrišćanske demokrate, konzervativce i druge desne i stranke desnog centra širom EU.
EPP je najveća partija u Evropskom parlamentu od 1999. godine i u Evropskom savjetu od 2002. godine. Takođe je najveća partija u trenutnoj Evropskoj komisiji. Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen i predsjednica Evropskog parlamenta Roberta Metsola dolaze iz EPP-a. Prema njihovoj veb stranici, EPP je “porodica političkog centra-desnice, čiji korijeni duboko sežu u istoriju i civilizaciju evropskog kontinenta i koja je pionir evropskog projekta od njegovog početka”.
Značajne nacionalne stranke unutar EPP-a uključuju njemačku Hrišćansko-demokratsku uniju (CDU), koju predstavlja Manfred Veber, koji je predsjednik EPP. Narodna stranka (PP) iz Španije, Građanska platforma (PO) iz Poljske, Austrijska narodna partija, Finska nacionalna koalicija i Hrvatska demokratska zajednica su neki od članova EPP-a.
Progresivni savez socijalista i demokrata (S&D)
Progresivni savez socijalista i demokrata (S&D) je politička grupa lijvog centra posvećena promociji socijalne pravde, radničkih prava i održivog razvoja. Podržava politike usmjerene na smanjenje nejednakosti, unaprjeđenje socijalne zaštite i zaštitu životne sredine. S&D se zalaže za inkluzivniju i pravičniju Evropsku uniju, naglašavajući važnost solidarnosti i saradnje među državama članicama.
S&D je zvanično osnovan 1953. godine, što ga čini drugom najstarijom političkom grupom u Evropskom parlamentu. Do izbora za Evropski parlament 1999. godine, bili su najveća grupa u parlamentu, ali od tada su uvijek drugi po veličini. Prema njihovoj veb stranici, S&D se zalaže za “rodnu ravnopravnost i prava žena, pristupačno i pristojno stanovanje za sve, Zeleni dogovor, socijalna i radna prava za sve građane EU, inkluzivnu digitalnu Evropu, jačanje globalne pozicije Evrope, stavljanje ljudi i planete na prvo mjesto sa odgovornim poslovnim ponašanjem, i borbu protiv fašizma i ekstremne desnice”.
Ključne nacionalne stranke unutar S&D-a uključuju njemačku Socijaldemokratsku partiju (SPD), sa istaknutim članovima poput je Martina Šulca, bivšeg predsjednika Evropskog parlamenta i trenutnnog njemačkog kancelara. Španska Socijalistička radnička partija (PSOE) je još jedan značajan član, koju predstavljaju osobe poput Iratxe García Pérez, trenutne liderke grupe S&D u EP, kao i Italijanska Demokratska partija (PD) sa Dejvidom Sasolijem, bivšim predsjednikom Evropskog parlamenta, Socijaldemokratska partija Hrvatske (SDP), švedska i rumunska Socialdemokrtska partija i druge.
Obnovi Evropu (Renew Europe – RE)
Obnovi Evropu je centristička i liberalna politička grupa u Evropskom parlamentu, koja se fokusira na promociju dinamičnije, inovativnije i integrisanije Evrope. Zalaže se za ekonomski liberalizam, socijalni napredak i ekološku održivost. RE ima za cilj da podstakne konkurentno jedinstveno tržište, unaprijedi digitalnu transformaciju i podrži vladavinu prava i osnovna prava širom EU.
RE veruje da „za Evropsku uniju da bude jaka, mora biti i projekat evropskog ujedinjenja nakon Hladnog rata, kao i mirovni projekat posle Drugog svetskog rata. Ponovno ujedinjenje Evrope kroz istinski i dubok proces integracije svih evropskih zemalja, od istoka do zapada i od sjevera do juga, mora ostati ključni element Evrope budućnosti.”
Istaknute nacionalne stranke unutar RE uključuju francusku Renesansu (bivši La République En Marche!), političku stranku francuskog predsjednika Emanuela Makrona, holandske Demokrate 66 (D66) sa uticajnim članovima poput Sofi in ‘t Veld. Iz Rumunije, Savez za spas Rumunije (USR) je bitan član, sa značajnim političarima poput Dačana Čološa, koji je bio lider grupe RE i bivši premijer Rumunije.
Zeleni/Evropski slobodni savez (Zeleni/EFA)
Zeleni/Evropski slobodni savez (Zeleni/EFA) je politička grupa koja kombinuje zelenu politiku sa regionalističkim i manjinskim interesima. Zalaže se za ekološku održivost, klimatske akcije, ljudska prava i socijalnu pravdu. Zeleni/EFA naglašavaju važnost prelaska na održivu ekonomiju, zaštitu biodiverziteta i osiguranje socijalne jednakosti.
Prema njihovoj veb stranici, “Zeleni su pravili razliku i borili se da Evropa postane globalni lider u pogledu zaštite klime i životne sredine, mira i socijalne pravde, fer globalizacije i u borbi za ljudska prava i samoopredeljenje.” Sa 72 člana (35 žena i 37 muškaraca) iz cijele Evrope, to je četvrta najveća grupa u Evropskom parlamentu i jedina koja je uvek imala rodno izbalansirano kopredsjedništvo.
Značajne nacionalne stranke unutar Zelenih/EFA uključuju njemačku stranku Savez 90/Zeleni, sa istaknutim članovima kao što je Ska Keler, kopredsjednica grupe. Francuska stranka Evropa Ekologija – Zeleni (EELV), Češka Piratska stranka, Švedska Zelena stranka i Austrijska stranka Zeleni – Zelena alternativa su neki od bitnih članova.
Identitet i demokratija (ID) je politička grupa desnice i krajnje desnice u Evropskom parlamentu, fokusirana na nacionalizam, euroskepticizam i strogu kontrolu imigracije. Protivi se daljoj evropskoj integraciji, zalažući se umjesto toga za suverenitet država članica i smanjenje ovlašćenja EU institucija. ID grupa promoviše politike usmjerene na očuvanje nacionalnih identiteta i kultura.
Grupa navodi da su njeni osnovni prioriteti zaštita evropskog kulturnog nasljeđa i suvereniteta evropskih nacija, stvaranje radnih mjesta i rasta, povećanje bezbjednosti, zaustavljanje ilegalne imigracije, regulisanje legalne imigracije, borba protiv birokratije EU i sprečavanje onoga što opisuje kao potencijalnu islamizaciju Evrope. ID se takođe protivi mogućem pristupanju Turske Evropskoj uniji. Grupa se zalaže za Evropu zasnovanu na saradnji i daljim reformama EU kroz “više transparentnosti i odgovornosti” u Briselu, ali odbacuje dalju evoluciju ka „evropskoj superdržavi“.
Značajne nacionalne stranke unutar ID uključuju italijansku Ligu (Lega), koju predstavljaju ličnosti poput Matea Salvinija, francuski Nacionalni skup (RN), sa Marine Le Pen kao istaknutom figurom, i druge stranke kao što je Slobodarska partija Austrije. U maju 2024. godine, njemačka Alternativa za Njemačku (AfD) je izbačena iz ID.
Evropski konzervativci i reformisti (ECR)
Evropski konzervativci i reformisti (ECR) je politička grupa desnice koja promoviše euroskepticizam, nacionalni suverenitet i konzervativne vrijednosti. Zalaže se za ekonomski liberalizam, reformisanu EU koja poštuje autonomiju država članica i tradicionalne socijalne politike. ECR nastoji da ograniči intervenciju EU u nacionalne poslove i prioritizuje nacionalne interese.
Prema njihovoj veb stranici, “ECR je politička grupa desnog centra u Evropskom parlamentu, osnovana 2009. godine sa zajedničkim ciljem da reformiše EU zasnovanu na eurorealizmu, poštujući suverenitet nacija i fokusirajući se na ekonomski oporavak, rast i konkurentnost. ECR fokusira svoje napore na decentralizaciju, povezivanje ljudi i biznisa, promociju fer i slobodne trgovine i stvaranje sigurne i bezbjedne Evrope.”
Ključne nacionalne stranke unutar ECR-a uključuju Braću Italije, sa italijanskom premijerkom i predsjednicom ECR-a Đorđom Meloni, poljsku stranku Pravo i pravda (PiS), sa značajnim članovima kao što je Rišard Legutko, kopredsjednik grupe, češku Građansku demokratsku stranku (ODS), špansku stranku Vox i švedske Demokrate.
Ljevica u Evropskom parlamentu – GUE/NGL
Ljevica u Evropskom parlamentu – GUE/NGL je politička grupa ljevice koja se zalaže za antikapitalizam, socijalnu jednakost i ekološku održivost. Podržava politike usmjerene na smanjenje socijalnih i ekonomskih nejednakosti, jačanje javnih usluga i promociju mira i solidarnosti. Grupa je posvećena progresivnoj i transformativnoj evropskoj agendi.
Prema njihovoj veb stranici, “Ljevica se zalaže za radnike, životnu sredinu, feminizam, mir i ljudska prava.“ „Radikalno tržišno orijentisana logika konkurencije unutar EU i prema ostatku svijeta znači da je trenutni projekat namijenjen elitama, a ne ljudima. Posvećeni smo da to promijenimo, probijamo briselski mjehur i donosimo glas ulica u Evropski parlament”, kažu na svojoj internet prezentaciji.
Istaknute nacionalne stranke unutar GUE/NGL uključuju grčku Koaliciju radikalne ljevice (SYRIZA), španski Unidas Podemos, njemačku stranku Ljevica (Die Linke) i francusku stranku Nepokorena Francuska.