Studenti u Jugoistočnoj Evropi planiraju svoju energetsku budućnost pomoću video-igre. „Stvarno nisam očekivao da mogu da koristim igru za planiranje budućnosti. Ali sa ovim alatom mogu da pravim modele energetskih scenarija i da šaljem sopstvene predloge. Važno je da se studenti sa ovim upoznaju da bismo mogli zajedno da radimo na boljoj energetskoj efikasnosti,” rekao je Mervan Drapljanin, student i aktivista iz Crne Gore. Jedan od njegovih univerzitetskih kurseva nosi naziv „Osvjetli me, osvjetli budućnost” (Light me, light the future).
Održiva energija i djelovanje protiv klimatskih promjena ključni su prioriteti politike EU, koja želi da podrži susjedne zemlje, uključujući i one u Jugoistočnoj Evropi (SEE – Southeast Europe) u naporima da racionalnije i na održiv način koriste energiju. Budući da se sve zemlje jugoistočne Evrope suočavaju sa sličnim energetskim izazovima, regionalni pristup donosi efikasnija rješenja. Ovo važi za infrastrukturu, gdje EU pomaže regionu da razvije moderne energetske mreže, ali i za energetsku politiku, koja je u fokusu programa „Održiva energetska politika u Jugoistočnoj Evropi” (SEE SEP – South East Europe Sustainable Energy Policy) koji finansira EU. Ovaj program obuhvata više država i 18 organizacija civilnog društva iz cijelog regiona (Albanija, Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Kosovo*, Bivša Jugoslovenska Republika Makedonija, Crna Gora i Srbija) i EU, a SEE Change Net je glavni partner. Cilj je da se bolje čuje glas građana u vođenju energetske politike i promoviše održiva upotreba energije.
U okviru projekta razvijen je i pokrenut Energetski model za Jugoistočnu Evropu 2050, politički alat otvorenog koda za oblikovanje modela energetskih scenarija u regionu. Sastoji se od sedam nacionalnih energetskih modela i jednog regionalnog modela. Omogućava korisnicima (kreatorima politike, organizacijama civilnog društva i građanima) da donose razumne odluke u vezi sa energetskom budućnošću SEE, u skladu sa ciljevima EU. Model ima dvije verzije: video-igru za javnost (www.see2050energymodel.net) i tehničku verziju za stručnjake (www.see2050carboncalculator.net).
Ovo je prva i jedina javna baza podataka o energiji u regionu jugoistočne Evrope i već se u velikoj mjeri koristi kao alat za dijalog o energetskoj politici koja uključuje različite zainteresovane strane. Ujedno je i obrazovni alat koji približava ovu temu javnosti.
Ljudi širom regiona sve glasnije izražavaju želju da imaju čistiju energetsku budućnost. Jednu peticiju s takvim ciljem pokrenule su organizacije civilnog društva u regionu (OCD). Dobila je 16.000 potpisa i predstavljena je Komesaru EU za klimu i energetiku i Ministarskom vijeću za klimu i energetiku. Ubrzo posle toga, OCD usmjerene na energetiku priznate su kao zvanični partneri u Energetskoj zajednici, regionalnoj međuvladinoj organizaciji koja uključuje i EU.
Jedan od ključnih rezultata ovog projekta je publikacija „Jugoistočna Evropa: put EU ili put koji ne vodi nigde? Mapa puta energetike za 2050”, koja je utvrdila neophodne korake kako bi ovaj region ostvario klimatske i energetske ciljeve EU. Mapa puta je dobro primljena na političkoj konferenciji na visokom nivou „Kako u Jugoistočnoj Evropi ispuniti ciljeve za 2020. i 2030: poslovni slučaj i mogućnosti zapošljavanja u energetskoj efikasnosti”. Skup je organizovao SEE SEP uz podršku DG NEAR tokom EU Nedjelje održive energije u Briselu 2016. godine. Ovaj događaj je takođe omogućio projektu SEE SEP da okupi kompanije iz privatnog sektora u regionu koje posluju u oblasti energetske efikasnost i s njima započne diskusije, utirući put za budućnost u kojoj će se više brinuti o klimi i životnoj sredini, za više boljih radnih mjesta za mlade i održivi društveno-ekonomski razvoj u jugoistočnoj Evropi.
* Ovaj naziv ne prejudicira stavove o statusu i u skladu je sa Rezolucijom Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija 1244 i mišljenjem Međunarodnog suda pravde o kosovskoj deklaraciji nezavisnosti