Evropska kuća i i projekat “IRIS – Nadahnjujuće ruralno nasljeđe: Održive prakse zaštite i očuvanja planinskih pejzaža i sjećanja”, uz podršku organizacije “Sačuvajmo Sinjajevinu” i stanovnika planine, organizovali su na podgoričkom trgu Argentina Dan Sinjajevine. Bila je to prilika da se sa predstavnicima lokalnih samouprava koje gravitiraju Sinjajevini promovišu prirodne i kulturne vrijednosti i značaj najveće pašnjačke planine u Crnoj Gori i, zajedno sa Durmitorom, jedne od najvećih planinskih pašnjačkih zona u Evropi. Projekat IRIS ima za cilj i da približi Sinjajevinu javnosti.
“Cilj ovog projekta je da doprinese poboljšanju socijalne i ekološke održivosti upotebe planinskih područja kao što je Sinjajevina. Projekat treba da nacionalnim i evropskim kreatorima politika da nove alate koji će im omogućiti da donose odluke u najboljem interesu za ova područja.” kazao je otvarajući Dan Sinjajevine koordinator IRIS projekta u Crnoj Gori Pablo Domingez.
Direktor Agencije za upravljanje zaštićenim područjima Podgorice Drago Đeković, poručio je da rezultatima projekta IRIS treba posvetiti posebnu pažnju jer mogu doprinijeti održivom razvoju sličnih prostora. Sinjajevina se mora sačuvati za generacije koje dolaze jer će im im sigurno biti potrebnija nego što se to današnjoj generaciji čini, kazala je predsednica opštine Kolašin Marta Šćepanović.
„Zato je na nama da je kao nov turistički proizvod sa velikim potencijalom za razvoj ruralnog turizma učinimo atraktivnijom, dostupnijom i privlačnijom turistima, da se upoznaju sa običajima i tradicijom ovoga kraja, da se sažive sa prirodom.“ kazala je Šćepanović.
Katuni Sinjajevine, sezonska planinska naselja koja i dalje koristi nekoliko stotina stočarskih porodica, su način života koji je visoko održiv i sve više vrednovan zbog svoje prirodne i kulturne vrijednosti od strane značajnih međunarodnih aktera i institucija, uključujući i Evropsku Uniju koja kofinansira projekat IRIS.
Na bogatstvo Sinjajevine podsjetila je i Ivana Medojević iz kabineta predsjednika opštine Mojkovac koja je kazala da na Sinjajevini živi 1300 različitih biljnih vrsta kao i 43 vrste sisara od kojih je čak 15 zaštićenoi zakonom.
„Sa naše tačke gledišta potrebno je kretati se u pravcu zaštite, valorizacije i promocije planine. Sinjajevina mora ostati neugrožena i moramo je sačuvati za buduće generacije.“ kazala je Medojević.
Veliki prostor i potencijal područja Sinjajevine u potpunosti je neiskorišćen, čemu opštine koje gravitiraju ovoj planini i sama država moraju u narednom periodu posvetiti posebnu pažnju, smatra predsjednik opštine Žabljak Veselin Vukićević.
Danas, moderna civilizacija sa mukom pokušava da dostigne i proizvede zdravu hranu koju je u međuvremenu uglavnom izgubila. Mi smo imali sreću da se toga blaga nikad nijesmo lišili i naš je zadatak i naša neizmjerna odgovornost da to sačuvamo, kazao je Milan Sekulović iz organizacije “Sačuvajmo Sinjajevinu.”
“Svaka travka i cvijet na Sinjajevini svjedoči ljepotu i bogatstvo biodiverziteta, iako kako mi to jednostavno kažemo prirode. Ali neodvojivi dio te prirode i biodiverziteta je ipak i čovjek.” kazao je Sekulović.
U okviru Dana Sinjajevine predstavljena je i izložba “Teritorije života na margini. Mediteranski pašnjački komuni u 21. vijeku”, na kojoj je uz primjere iz Španije, Maroka i Turske predstavljena i Crna Gora sa Sinjajevinom. Izložba je prvi put predstavljena javnosti na Svjetskom kongresu Međunarodne unije za zaštitu prirode (IUCN) u Marseju u septembru 2021. Godine, potom i u različitim državama Mediterana (Španiji, Francuskoj, Maroku i sada Crnoj Gori).
Sinjajevina je jedno od pet pilot područja u Evropi, pored Španije, Francuske, Italije i Velike Britanije, na kojem se sprovodi projekat IRIS. Cilj ovog projekta je da kroz temeljno transdisciplinarno istraživanje doprinese unaprijeđenju društveno i ekološki održivom korišćenju planinskih predjela. Projekt istražuje i razvija pristup “živog nasljeđa” u zaštiti i promociji (zaštita kroz korišćenje) planinskih predjela i ruralnih područja. U Crnoj Gori implementaciju projekta IRIS (2021-2024) koordinira Laboratorija za geografiju životne sredine (GEODE) iz Francuskog nacionalnog centara za naučna istraživanja (CNRS) i Univerziteta Toulouse-Jean Jaurès, u saradnji sa ključnim interdisciplinarnim timom istraživača i profesora sa Univerziteta Crne Gore (Istorijski institut, Biotehnički fakultet, Pravni fakultet).